Misschien vraag je je bij de titel van deze blogpost af wat er dan zo bijzonder is aan wat en dat. Nou, dat het blijkbaar best heel moeilijk is om deze woorden op de juiste manier te gebruiken. Mijn taalhart bloedt telkens een beetje wanneer ik dat en wat fout zie of hoor gaan. Maar ik snap het ergens ook wel, want de ene keer is het dat en de andere keer is het wat. En net wanneer je denkt dat je dat en wat doorhebt, moet dat toch wat zijn, of wat dat.

Wat de juiste manier om dat en wat te gebruiken dan is? Ik zal proberen om dat wat duidelijker te maken voor je, wat misschien nog niet helemaal meevalt, maar dat zien we vanzelf. En misschien en hopelijk kom je toch tot de conclusie dat dat en wat dus eigenlijk best makkelijk van elkaar te onderscheiden zijn.

Wat en dat in het kort

Bron: Schrijfwijzer.nl

Dat
verwijswoord (verwijst naar een zelfstandig naamwoord waar het lidwoord het voor kan staan)
Kijk, dat is nou een huis dat ik graag zou kopen.

Wat
verwijswoord (meer algemeen, en in overige gevallen)
We moeten ons in Nederland richten op datgene wat ons bindt.

De bekendste vier gevallen waarin wat wordt gebruikt, zijn de volgende:

1.  Na de woorden alles, enige, dat(gene), (n)iets en veel.
Zij heeft alles gedaan wat in haar vermogen lag.
Dit is het enige wat we kunnen doen.
Er is zoveel wat jij niet weet.

2.  Na woorden als het goede, het minste.
Zijn kwade eigenschappen vallen in het niet bij al het goede wat hij doet.
Kun jij een verhaal vertellen over het mooiste wat jij ooit hebt meegemaakt?

3.  Bij een verwijzing naar een hele zin.
Hij bleef maar naar me kijken, wat ik natuurlijk helemaal niet prettig vond.

4.  Als de verwijzing een soort bijvoeging opent.
Vrijetijdswetenschap, wat mij eigenlijk geen studie lijkt, wordt nu op steeds meer hogescholen gedoceerd.
Ze draaiden daar alleen maar jazz, wat ik geen prettige muziek vind.

Dit is alleen nog maar de basis van dat en wat. Wil je er wat dieper op ingaan? Dat kan. Kijk dan op schrijfwijzer.nl of op de website van Onze Taal.

Stel je vraag of vragen ook gerust aan mij, ik leg het je graag uit!

En je kunt natuurlijk altijd nog kijken naar hoe drs. E.I. Kipping het verschil tussen dat en wat uitlegt in deze briljante video uit Keek op de Week: